Democratisch
De Oud-Katholieke kerk wordt wel eens een ‘democratische kerk’ genoemd. Daar heeft het ook veel trekken van, maar het begrip behoeft wel enige nuancering.
Bisschoppen en Synode
De Oud-Katholieke Kerk van Nederland kent twee bisdommen: het aartsbisdom Utrecht en het bisdom Haarlem. Van oudsher werden de bisdommen bestuurd door gekozen bisschoppen, bijgestaan door de kapittels (geestelijken). Aan het begin van de 20e eeuw kwam een Synode tot stand, waarin zowel de parochies als de geestelijken
vertegenwoordigd zijn . Deze Synode komt ten minste eenmaal per jaar bijeen en heeft een adviserende en controlerende functie. Tot de competentie van de Synode behoort ook het budgetrecht; de vaststelling van de begroting van de landelijke kerk.
Collegiaal Bestuur
Begin jaren tachtig van de vorige eeuw besloten de bisschoppen hun bestuurlijke verantwoordelijkheid te delen met vertegenwoordigers van geestelijken en leken. Het zogenaamde Collegiaal Bestuur is sinds 1982 het landelijke bestuurscollege van de kerk. De bisschoppen behielden daarin wel de eigen verantwoordelijkheid voor zaken, die krachtens de katholieke traditie bij de bisschop horen, zoals het toezien op de verkondiging van het evangelie, de leer van de kerk en de bediening van de sacramenten en het pastoraat.
Parochie
Op parochiaal niveau vindt iets soortgelijks plaats: de parochie kent een kerkbestuur, bestaande uit parochianen en de pastoor. Hierin worden de belangrijkste bestuursbeslissingen genomen. Daarnaast vindt er tweemaal per jaar een gemeentevergadering plaats, waarin alle parochieleden mee kunnen praten over het gevoerde en te voeren beleid. Gewichtige voorstellen kunnen in de gemeentevergadering ook in stemming worden gebracht, waarbij iedere parochiaan een stem heeft. Gastleden zijn welkom bij de vergadering, maar hebben geen stemrecht.